Dünyanın müxtəlif ölkələrində onillərlə davam edən avtoritar idarəçiliklər göstərir ki, diktatorların hakimiyyəti nə qədər uzun olsa da, onların sonu əksər hallarda faciə ilə bitir. Bəziləri xalq üsyanları nəticəsində öldürülüb, bəziləri məhkəmə qarşısında cavab verib, digərləri isə sürgündə ömürlərini başa vurub.

Faciəli sonluqların simvolları
• Muammar Qəddafi (Liviya, 1969–2011) – hərbi çevrilişlə hakimiyyətə gəldi, 42 il ölkəni idarə etdi. Neft gəlirlərinə əsaslanan iqtisadiyyat yaratmasına baxmayaraq, repressiyaları ilə tanındı. 2011-ci ildə xalq üsyanı zamanı devrildi və öldürüldü.
• Hüsni Mübarək (Misir, 1981–2011) – Ənvər Sadatın öldürülməsindən sonra hakimiyyətə gəldi. 30 il ölkəni idarə etdi. “Ərəb baharı” etirazları nəticəsində devrildi, məhkəmə qarşısına çıxarıldı. 2020-ci ildə vəfat etdi.
• Məhəmməd Rza Pəhləvi (İran şahı, 1941–1979) – Qərb yönümlü siyasət yürüdürdü, ABŞ və Böyük Britaniyanın dəstəyi ilə mövqeyini qoruyurdu. 1979-cu ildə İslam İnqilabı ilə devrildi, sürgündə öldü.
• Zin əl-Abidin bin Əli (Tunis, 1987–2011) – Burqibanı devirməklə hakimiyyətə gəldi. “Ərəb baharı” zamanı ölkədən qaçdı, sürgündə öldü.
• Əli Abdullah Saleh (Yəmən, 1978–2012) – uzunmüddətli avtoritar idarəçilikdən sonra istefa verdi. 2017-ci ildə daxili müharibə zamanı öldürüldü.
• Səddam Hüseyn (İraq, 1979–2003) – İraqı sərt rejimlə idarə etdi, qonşu ölkələrlə müharibələr apardı. 2003-cü ildə ABŞ işğalı ilə devrildi və sonradan edam edildi.

Bu adlar həm “Ərəb baharı”, həm də digər tarixi qiyamların ən çox xatırlanan simvollarıdır.

Oxşarlıqlar və fərqlər

Onların hamısı uzun illər hakimiyyətdə qalıb, müxalifəti təqib edib, siyasi azadlıqları məhdudlaşdırıb. Hakimiyyətin qorunması əsasən ordu və polis gücünə söykənib. Qərbin dəstəyi ilə güclənən rejimlər belə xalq üsyanı və beynəlxalq təzyiqlər qarşısında davam gətirə bilməyib.

Fərqli cəhətlər isə onların ideologiyalarında və sonluqlarında idi: Qəddafi və Səddam öldürüldü, Pəhləvi sürgündə vəfat etdi, Mübarək və Bin Əli hakimiyyətdən devrilərək ömürlərinin sonunu həbsdə və ya sürgündə keçirdilər.

Müasir diktatorlar

Tarixdən dərs götürməyən avtoritar rejimlər bu gün də mövcuddur. Rusiya, Şimali Koreya, İran, Türkmənistan, Qazaxıstan, Belarus, eləcə də Afrika və Asiyanın bir çox ölkələrində hakimiyyət illərlə bir nəfərin və ya ailənin əlindədir. Bu ölkələrdə siyasi məhbusların çoxluğu, söz və mətbuat azadlığının boğulması, dövlət sərvətlərinin talanması avtoritar sistemlərin ortaq xüsusiyyətinə çevrilib.

Azərbaycan da bu siyahıda xüsusi yer tutur. 1993-cü ildə hakimiyyəti zorla ələ keçirən Heydər Əliyevdən sonra, saxta seçkilərlə hakimiyyətə gələn İlham Əliyev artıq 19 ildir ölkəni idarə edir. Azərbaycan ailə şirkəti prinsipi ilə idarə olunur, yüzlərlə siyasi məhbus və onlarca jurnalist həbsxanalarda saxlanılır. Müstəqil media və vətəndaş cəmiyyəti isə ciddi təzyiqlərə məruz qalır.

Tarixin ən böyük dərsi budur: diktatorların sonu gec-tez faciə ilə bitir. Onlar hakimiyyətdə nə qədər güclü görünsələr də, xalqın qəzəbi və mübarizəsi qarşısında dayana bilmirlər.

Şüar: “Xalq hakimiyyətə sahibdir – diktatura əbədi deyil.”

………………………

Das Ende der Diktatoren: Ein sich wiederholendes Szenario der Geschichte

17.11.2022 Baku Aserbaidschan

In vielen Ländern der Welt zeigt sich, dass autoritäre Herrschaft zwar jahrzehntelang andauern kann, das Ende von Diktatoren jedoch fast immer tragisch verläuft. Manche wurden durch Volksaufstände getötet, andere mussten sich vor Gericht verantworten, wieder andere starben im Exil.

Tragische Schicksale
• Muammar al-Gaddafi (Libyen, 1969–2011) – kam durch einen Militärputsch an die Macht und regierte das Land 42 Jahre lang. Trotz eines ölgestützten Wirtschaftssystems prägten Repressionen seine Herrschaft. 2011 wurde er während eines Volksaufstands gestürzt und getötet.
• Hosni Mubarak (Ägypten, 1981–2011) – übernahm die Macht nach der Ermordung von Anwar as-Sadat. Er regierte 30 Jahre lang, bis er während der Proteste des „Arabischen Frühlings“ gestürzt und vor Gericht gestellt wurde. 2020 starb er.
• Mohammad Reza Pahlavi (Schah von Iran, 1941–1979) – verfolgte eine prowestliche Modernisierungspolitik und hielt sich mit US-amerikanischer und britischer Unterstützung an der Macht. 1979 wurde er durch die Islamische Revolution gestürzt und starb im Exil.
• Zine el-Abidine Ben Ali (Tunesien, 1987–2011) – kam nach der Entmachtung Bourguibas an die Macht. Während des „Arabischen Frühlings“ floh er ins Ausland und starb im Exil.
• Ali Abdullah Saleh (Jemen, 1978–2012) – regierte jahrzehntelang autoritär. Nach seinem Rücktritt 2012 wurde er 2017 im Bürgerkrieg getötet.
• Saddam Hussein (Irak, 1979–2003) – regierte mit harter Hand und führte mehrere Kriege in der Region. 2003 wurde er nach der US-Invasion gestürzt und später hingerichtet.

Diese Namen gelten als Symbole des „Arabischen Frühlings“ und anderer historischer Aufstände.

Gemeinsamkeiten und Unterschiede

Alle diese Herrscher blieben jahrzehntelang an der Macht, verfolgten die Opposition und unterdrückten politische Freiheiten. Ihre Macht stützte sich hauptsächlich auf Militär und Polizei. Selbst mit westlicher Unterstützung konnten sie letztlich den Volksaufständen und dem internationalen Druck nicht standhalten.

Die Unterschiede zeigten sich in ihrer Ideologie und ihrem Ende: Gaddafi und Saddam wurden getötet, der Schah starb im Exil, Mubarak und Ben Ali wurden gestürzt und verbrachten ihre letzten Jahre im Gefängnis oder in der Fremde.

Heutige Diktatoren

Doch auch heute existieren autoritäre Regime. In Russland, Nordkorea, Iran, Turkmenistan, Kasachstan, Belarus sowie in vielen Ländern Afrikas und Asiens konzentriert sich die Macht seit Jahrzehnten in den Händen einzelner Herrscher oder Familien. Politische Gefangene, die Unterdrückung von Pressefreiheit und die Plünderung staatlicher Ressourcen sind überall wiederkehrende Merkmale.



Auch Aserbaidschan gehört zu dieser Liste. 1993 kam Heydər Əliyev mit Gewalt an die Macht. Nach seinem Tod übernahm sein Sohn İlham Əliyev durch manipulierte Wahlen und regiert das Land nun seit 19 Jahren. Aserbaidschan wird wie ein Familienunternehmen geführt, hunderte politische Gefangene und zahlreiche Journalisten sitzen in Haft. Unabhängige Medien und die Zivilgesellschaft sind massiven Repressionen ausgesetzt.

Die Geschichte zeigt eine klare Wahrheit: Das Ende von Diktatoren ist früher oder später tragisch. So mächtig sie auch erscheinen mögen, sie können dem Zorn und Widerstand des Volkes nicht ewig standhalten.

Slogan: „Die Macht gehört dem Volk – Diktatur ist nicht ewig.“


………………………

The End of Dictators: A Repeating Scenario in History

17.11.2022 Baku Azerbaijan

Across the world, history shows that authoritarian rule may last for decades, but the fate of dictators almost always ends in tragedy. Some were killed during uprisings, others faced trial, and many ended their lives in exile.

Symbols of Tragic Ends
• Muammar Gaddafi (Libya, 1969–2011) – seized power through a military coup and ruled for 42 years. Despite building an oil-based economy, his regime was marked by repression. In 2011, he was overthrown during a popular uprising and killed.
• Hosni Mubarak (Egypt, 1981–2011) – rose to power after the assassination of Anwar al-Sadat. He ruled for 30 years until the Arab Spring protests forced him to resign. He later stood trial and died in 2020.
• Mohammad Reza Pahlavi (Shah of Iran, 1941–1979) – pursued pro-Western modernization policies and maintained power with U.S. and British support. Overthrown during the 1979 Islamic Revolution, he died in exile.
• Zine El Abidine Ben Ali (Tunisia, 1987–2011) – came to power by ousting Habib Bourguiba. During the Arab Spring, he fled the country and later died in exile.
• Ali Abdullah Saleh (Yemen, 1978–2012) – ruled for decades under an authoritarian system. He resigned in 2012 and was killed in the country’s civil war in 2017.
• Saddam Hussein (Iraq, 1979–2003) – ruled with an iron fist, waged wars against Iran and Kuwait. Overthrown by the U.S. invasion in 2003, he was later executed.

These leaders remain symbols of the Arab Spring and other historic uprisings.

Similarities and Differences

All of them clung to power for decades, suppressed opposition, and restricted political freedoms. Their survival depended largely on military and police power. Even regimes backed by Western powers ultimately collapsed under popular uprisings and international pressure.

The key differences lay in their ideologies and their endings: Gaddafi and Saddam were killed, the Shah died in exile, while Mubarak and Ben Ali were toppled and spent their final years either in prison or abroad.

Modern-Day Dictators

Yet authoritarian regimes still exist today. In Russia, North Korea, Iran, Turkmenistan, Kazakhstan, Belarus, and across many parts of Africa and Asia, power remains concentrated in the hands of a single leader or family. Political prisoners, the suppression of free speech, and the plundering of national wealth are common features.

Azerbaijan is among these cases. In 1993, Heydar Aliyev seized power by force. After his death, his son Ilham Aliyev assumed power through fraudulent elections and has ruled for 19 years. The country is run like a family enterprise, with hundreds of political prisoners and many journalists behind bars. Independent media and civil society face relentless repression.

History teaches one undeniable truth: the end of dictators is inevitably tragic. No matter how powerful they appear, they cannot withstand the anger and resistance of their people forever.

Slogan: “Power belongs to the people – dictatorship is not eternal.”