Ötən gün Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Dövlət Gömrük Komitəsinin yeni inzibati binasının açılışında iştirak edib. Mərasimdə bildirildi ki, bu yeni kompleks müasir texnoloji avadanlıqlarla təchiz edilib və dövlət gömrük sisteminin daha səmərəli fəaliyyət göstərməsi üçün nəzərdə tutulub. Lakin sosial şəbəkələrdə və ictimaiyyət arasında əsas müzakirə mövzusu binanın funksionallığı yox, ona çəkilən nəhəng maliyyə xərcləri oldu.

Binanın dəyəri: Azı 68 milyon manatlıq tender

Açıq mənbələrdən əldə edilən məlumatlara əsasən, binanın tikintisi üçün müxtəlif şirkətlərlə bağlanan tender müqavilələrinin ümumi dəyəri azı 68 milyon manatı keçib. Bu vəsait aşağıdakı müqavilələrlə rəsmiləşdirilib:
• “ALFA-R ENGINEERING” MMC ilə 9,42 milyon manat dəyərində müqavilə;
• “FF Construction” MMC ilə ümumilikdə 27,07 milyon manatlıq (14,92 milyon + 7,57 milyon + 4,58 milyon) üç müqavilə;
• “Progress” Sənaye İstehsalat Şirkəti ilə isə ümumilikdə 33,25 milyon manatlıq (30 milyon + 1,92 milyon + 1,33 milyon) üç müqavilə.

Bu cəmi 69,74 milyon manat edir — bu isə ictimaiyyətin diqqətini çəkən əsas məsələlərdən biridir.

Suallar yaranır: Dəyərmi bu qədər vəsait?

Yeni inzibati bina ölkənin gömrük sistemində islahatların vizual simvolu kimi təqdim edilsə də, bir çox vətəndaş bu miqyasda dövlət vəsaitinin xərclənməsini haqlı olaraq sual edir. Aşağıdakı məqamlar ictimai narahatlığın əsas səbəbləridir:
• Sosial problemlər fonunda belə layihələr: Ölkədə hələ də içməli su, işsizlik, səhiyyə və təhsil kimi sahələrdə ciddi çatışmazlıqlar mövcuddur. Belə bir şəraitdə bir inzibati binaya bu qədər pul ayrılması əhali tərəfindən “prioritetlərin düzgün müəyyən edilməməsi” kimi qiymətləndirilə bilər.
• Şəffaflıq və hesabatlılıq: Tender proseslərinin nə dərəcədə şəffaf keçirildiyi, seçilmiş şirkətlərin fəaliyyəti və xərclərin əsaslandırılması ilə bağlı cəmiyyətə ətraflı hesabat verilməməsi inamsızlıq yaradır.
• Alternativ yanaşmalar: Bu miqdarda vəsaitlə neçə məktəb, xəstəxana və ya sosial evlər tikilə bilərdi? Məsələn, orta hesabla bir tam orta məktəbin tikintisi 4-6 milyon manata başa gəlirsə, 68 milyon manatla 10-dan çox yeni məktəb tikmək olardı.

Tikintidə iştirak edən şirkətlər kimlərdir?

İctimaiyyətin maraq dairəsində olan digər bir məsələ isə müqavilə bağlanan şirkətlərin kimliyi və onlarla əvvəlki əməkdaşlıq tarixidir. Adları çəkilən şirkətlərin bəziləri daha əvvəl də müxtəlif dövlət layihələrində iştirak edib, lakin onların fəaliyyətlərinin effektivliyi və şəffaflığı barədə konkret ictimai məlumatlar azdır.

Nəticə: Dövlət xərclərinə ictimai nəzarət zərurəti

Dövlət orqanlarının səmərəli fəaliyyəti üçün infrastruktur vacibdir. Lakin bu infrastrukturun qurulması prosesində təhlükəsiz və şəffaf maliyyə idarəçiliyi, ictimai iştirakçılıq və hesabatlılıq əsas prinsiplər olmalıdır. Əgər ictimaiyyətə aydın və əsaslandırılmış cavablar verilmirsə, milyonlarla manatlıq binalar nə qədər möhtəşəm olsa da, vətəndaşlarda narazılıq yaratmaqdan başqa bir nəticə vermir.

Son söz əvəzi: Bu hal bir daha göstərir ki, ictimai vəsaitlə həyata keçirilən hər bir layihə cəmiyyət qarşısında tam şəffaf və əsaslandırılmış olmalı, vətəndaşlar bu prosesə tamaşaçı yox, iştirakçı kimi cəlb edilməlidir. Dövlətin nüfuzu, yalnız rəsmi açılış mərasimləri ilə deyil, vətəndaşların güvəni ilə möhkəmlənir.