Təşkilat vurğulayır ki, hökumət tənqidçiləri Azərbaycandan kənarda da repressiya və risklərlə üzləşirlər

“Amnesty İnternational” beynəlxalq insan haqları təşkilatı uzun müddətdir ki, Azərbaycanda insan hüquqlarının vəziyyətindən, ifadə, birləşmək və dinc toplaşmaq azadlığı hüquqlarına qoyulan əsassız məhdudiyyətlərdən narahatdır.

Təşkilatın yanvarın 23-də yaydığı geniş hesabatda qeyd olunur ki, Azərbaycanda müstəqil vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları bağlanıb, hakimiyyəti tənqid edənlər ya həbs olunub ya da sürgünə məcbur edilib.

Hesabatda yerli hüquq müdafiəçilərinə istinadla Azərbaycanda təqribən 300 nəfərin siyasi motivlərlə həbs olunduğu deyilir.

Bura beynəlxalq standartlara cavab verməyən şəraitdə saxlanılan hüquq müdafiəçiləri, jurnalistlər, dinc etirazçılar və başqaları daxildir.

“2024-cü il noyabrın 11-dən 22-dək Bakıda keçirilən COP29-da Azərbaycanın müstəqil səsləri yox idi. Onların bir çoxu dəmir barmaqlıqlar arxasında, ya da sürgündədir. “Amnesty International”ın nümayəndələri Azərbaycanda olarkən həbsdəki fəallar və jurnalistlərlə görüşmək istəmişdi. Lakin buna icazə verilməmişdi. Azərbaycan hakimiyyəti COP29 zamanı və ondan sonrakı dövrdə də həbslərə davam edir”, – təşkilatın hesabatında bildirir.

Hesabatda Anar Məmmədli, Qubad İbadoğlu, Tofiq Yaqublu, Bəxtiyar Hacıyev, Rüfət Səfərov, Teymur Kərimov, Afiəddin Məmmədov, Kamran Məmmədli, İqbal Əbilov və Bəhruz Səmədovun həbs edildikləri yada salınır.

“Amnesty İnternational“ vurğulayır ki, hökumət tənqidçiləri Azərbaycandan kənarda da repressiya və risklərlə üzləşirlər.

“Ötən ilin sentyabrında Azərbaycan hakimiyyətini və Prezidentini kəskin tənqidi ilə tanınan hüquq müdafiəçisi Vidadi İsgəndərli Fransada yaşadığı mənzildə bıçaqlanandan 2 gün sonra xəstəxanada vəfat etdi”, – hesabatda qeyd edilir.

Bildirilir ki, Azərbaycan hakimiyyəti siyasi motivli həbslərlə müstəqil medianı sistemli şəkildə susdurur.

“20-dən çox jurnalist, media işçisi və müstəqil qurumların təsisçiləri həbs olunub ya da ölkədən çıxışına qadağa qoyulub. “AbzasMedia”, “Kanal13” “Toplum TV” kimi müstəqil qurumlar qaçaqmalçılıq və vergidən yayınma ittihamları ilə üzləşiblər.

Qurum 2024-cü ilin dekabrın 6-da “Meydan TV” əməkdaşları Aynur Qənbərova (Elgünəş), Aytac Əhmədova (Tapdıq), Xəyalə Ağayeva, Natiq Cavadlı, Ramin Cəbrayılzadə (Deko) və Aysel Umudova, eləcə də Bakı Jurnalistika Məktəbinin direktor müavini Ülvi Tahirovun haqsız yerə həbs edildiyini qeyd edir.

Hesabatın “İşgəncə, pis rəftar və tibbi adekvat müayinədən imtina” bölümündə deyilir ki, Azərbaycan həbsxanlarında işgəncə, pis rəftar geniş yayılıb və bununla bağlı istintaq orqanlarının üzvləri və məsul şəxslər demək olar ki, heç vaxt məsuliyyətə cəlb edilmirlər.

“Hökumət tənqidçiləri həbsdə işgəncələrə və pis rəftara məruz qaldıqlarını müntəzəm olaraq bildirsələr də, bu iddialar bir qayda olaraq effektiv şəkildə araşdırılmır. Jurnalistlər Sevinc Vaqifqızı və Nərgiz Absalamova həbsxanada pis şəraitin, o cümlədən təmiz su çatışmazlığını işıqlandırandan sonra qisasla üzləşdiklərini bildiriblər. Ülvi Həsənli də Prokurorluğa işgəncələrin geniş yayılması ilə bağlı məktub ünvanlayandan sonra hədələndiyini bildirib”, – hesabatda qeyd olunur.

“Amnesty İnternational” III Respublika Platformasının spikeri Akif Qurbanovun da həbsdə işgəncə ilə hədələndiyindən söz açır:

“Akif Qurbanovu təcridxanada ziyarət edən yüksək vəzifəli dövlət məmuru ölkə rəhbəri haqqında tənqidi bəyanatlar verməkdən əl çəkməyəcəyi halda onu işgəncə ilə təhdid edib”.

Hüquq-müdafiə təşkilatı Anar Məmmədlinin səhhətinin pisləşməsi səbəbi ilə özəl tibbi müayinələrdən keçməsi tələbinin rədd edildiyini, Tofiq Yaqublunun xroniki astma xəstəliyindən əziyyət çəkdiyini və həbsxana şəraitinin pis olması, adekvat tibbi xidmətin olmaması səbəbindən səhhətinin getdikcə pisləşdiyini ayrıca vurğulayır:

“Media eksperti Ələsgər Məmmədli 2024-cü il martın 8-də şübhəli tiroid xərçəngi ilə müayinə olunmalı olduğu klinikanın yaxınlığında həbs edilib. Yaxınlarının dediyinə görə, o, adekvat müayinə ilə təmin edilməyib və vəziyyəti pisləşməkdə davam edir, həmçinin yuxu zamanı nəfəs almaqda çətinlik çəkir. Şəkərli diabet və öd daşları xəstəliyindən əziyyət çəkən Ruslan İzzətli də tibbi yardımdan məhrum edildiyini bildirib”, – hesabatda deyilir.

Təşkilat onu da qeyd edir ki, Azərbaycanda bəzi hökumət tənqidçilərinin həbsindən sonra hakimiyyət onların ailələrini və yaxınlarını hədəfə alıb – onların maaş və pensiya kartları deaktiv edilib.

“Sevinc Vaqifqızının anasının pensiya kartı deaktiv edildiyindən o zəruri dərmanları ala bilmədiyini deyib. “Abzas Media” direktoru Ülvi Həsənli və “Kanal13”-ün rəhbəri Əziz Orucovun ailələri də eyni problemdən əziyyət çəkirlər”.

Hesabata görə, Azərbaycanda on ildən artıqdır ki, dinc etiraz aksiyaları faktiki olaraq qadağan edilib:

“2023-cü ilin iyununda Gədəbəy rayonunun Söyüdlü kəndində polis qızıl yatağının genişləndirilməsinə etiraz edən yerli əhalinin dinc ekoloji aksiyasında qanunsuz güc tətbiq edib, etirazları işıqlandıran jurnalistləri saxlayıb. Ən azı səkkiz etirazçı kənd inzibati qaydada cəzalandırılıb, daha 3 nəfər isə uydurma narkotik ittihamları ilə həbs edilib. Onların arasında etirazlara açıq dəstək verən sabiq deputat Nazim Bəydəmirli də var”.

Azərbaycan hakimiyyəti bir qayda olaraq beynəlxalq qurumların tənqidi hesabatları ilə razılaşmır, bunu ölkənin daxili işlərinə müdaxilə kimi dəyərləndirir. Rəsmilər ölkədə heç kimin siyasi mövqeyinə və ya peşə fəaliyyətinə görə təqib edilmədiyini, bütün hüquq və azadlıqların təmin edildiyini bildirirlər.