ABŞ Dövlət Departamenti Qarabağ danışıqları üzrə bəzi məxfi sənədləri ictimailəşdirib.

Bu sənədlərə əsasən, 1999-cu ildə Heydər Əliyev və Robert Koçaryan təkbətək formatda keçirdikləri görüşdə 6 rayon və Zəngəzur koridoru qarşılığında Laçın daxil olmaqla Dağlıq Qarabağ dəyişdirməyə razılaşıblar.

Məxfiliyi qaldırılmış sənədlərə əsasən, bu görüş Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin Sədərək hissəsində baş verib. 1999-cu ildə baş tutan görüş Əliyevlə Köçəryan arasındakı beşinci görüşü olub.

Prezidentlər görüşdən yüksək əhval-ruhiyyə ilə ayrılıblar, hətta sülh sazişi imzalananda neçə qoyun kəsiləcəyini müzakirə ediblər.

Həmin il amerikalı diplomatlar Vaşinqtona göndərdikləri teleqramda yazırdılar:

“1999-cu ilin aprelində NATO-nun Vaşinqtonda keçirilən sammitində prezident Əliyev ərazi mübadiləsi təklif etdi. Prezident Koçaryan prinsip etibarilə razılaşdı və iki lider Əliyevin təklifləri əsasında danışıqların aktiv mərhələsinə keçdilər”.

Həmin dövrdə ABŞ Dövlət katibinin Qarabağ məsələləri üzrə müavini Strobe Tallbot Süleyman Dəmirələ deyib ki, Heydər Əliyev bu məsələyə o qədər həvəslə yanaşır ki, sanki sazişin imzalanması bir neçə həftədən sonra ATƏT-in İstanbulda keçiriləcək sammitində baş tuta bilər.

Lakin 1999-cu ilin oktyabr ayında Ermənistan parlamentində baş verən terakt bu razılaşmanın həyata keçməsini mümkünsüz edib. Terakt nəticəsində Ermənistanın baş naziri Vazgen Sarkisyan, parlamentin spikeri Karen Dəmirçyan və daha 6 yüksək rütbəli məmur öldürülmüşdü.